آباژور چیست؟

آباژور‌ها یک وسیله جانبی اضافی برای لامپ است که نور را پخش می کند، بنابراین نور متمرکز نمی شود. به عنوان چراغ های کف، چراغ های رومیزی، لامپ های آویز و غیره استفاده می شود. موادی که معمولا برای آباژورها استفاده می شود کاغذ، شیشه یا پارچه است. به طور کلی آباژور، قیفی یا استوانه ای است. آباژورها علاوه بر عملکردی که برای پخش نور دارند، به زیبایی فضای داخلی اتاق شما نیز می افزایند.

شکل اصلی آباژورها به چهار قسمت درام، امپراتوری، زنگ و کولی تقسیم می شود. علاوه بر شکل اولیه، آباژورها به صورت مکعبی، شش ضلعی، گالری، بیضی یا گوش ماهی نیز موجود هستند.

کلمه ی آباژور به چه معناست

کلمه آباژور یعنی یک پرده ( شید – lampshield ) که معمولا شفاف، مات، طرحدار و حتی دستساز است. برای محافظت از تابش منبع نور در یک لامپ یا برای هدایت نور به یک منطقه خاص در جای مورد نظر گذاشته میشود. کلمه آباژور به صورت کلی یعنی ایجاد سایه و پخش کننده ی نور به صورت دلخواه.

چهار نوع آباژور ها وجود دارد

〉 روستایی

یکسان با شکل ساده با رنگ های طبیعت.

〉به طور سنتی

با استفاده از مواد اولیه کتان، کاغذ یا پارچه که روی قاب آباژور نصب شده است.

〉نوین

حمل اشکال معاصر مانند استوانه، شش ضلعی یا مکعب.

〉 قدیمی

این طراحی از زیبایی شناسی گذشته الهام گرفته شده است و معمولاً از مواد شیشه ای استفاده می شود.

تاریخچه نور و روشنایی

ظهور روشنایی به صورت مطمئن و کارآمد در مصرف انرژی خانه و مکان های تجاری ما نقش مهمی در سبک زندگی مدرن دارد و همچنان خواهد داشت. همانطور که ممکن است تصور کنید، نورپردازی راه درازی را برای رسیدن به جایی که امروز است طی کرده است.

زمانی که به نورپردازی فکر می کنید، به سه چیز مختلف توجه کنید

1. منبع نور 
2. لامپ
3. فناوری مورد استفاده برای تولید نور مرئی

با نگاهی به تکامل نورپردازی از بدو تولد تا انقلاب امروزی که با فناوری LED قرن بیست و یکم در حال وقوع است.

به این ۵ مورد خواهیم پرداخت

•  نور طبیعی

مهم ترین منبع نور، خورشید است و شاید کم توجه ترین استفاده از این نور فراوان، در طراحی معماری و دکوراسیون داخلی می باشد. یکی از شناخته شده ترین نمونه های معماری تاریخی که از نور روز در طراحی خود استفاده می کند پانتئون است. مهم ترین دستاورد معماری امپراتوری روم این است که تقریباً به طور کامل از این نور در اطراف هوای آزاد بالای گنبد استفاده و طراحی شده است.

• مشعل‌ها

به گفته انجمن مهندسی روشنایی:

«نخستین تلاش برای روشنایی ساخت بشر حدود ۷۰۰۰۰ سال پیش رخ داد. اولین لامپ از پوسته، سنگ توخالی یا دیگر شی غیر قابل اشتعال مشابه اختراع شد که با مواد قابل احتراق (احتمالاً علف یا چوب خشک) پر شده و با چربی حیوانی (مایع فندک اصلی) ریخته و مشتعل میشود. ”

مشعل‌های نصب‌شده دستی و ساختمانی بسیار فراتر از شروع ابتدایی‌شان پیشرفت کردند.

اما اصول اولیه یکسان است: منبع سوخت نوعی روغن، موم یا مواد قابل احتراق است که توسط مواد غیرقابل اشتعال احاطه شده‌اند.

همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، فناوری هایی مانند تهویه (لوله ها و دودکش ها) توانایی استفاده موثر از آتش را برای روشنایی بسیار بهبود بخشیده اند.

•  فتیله‌ها

به گفته نویسنده پاتریشیا تلسکو، «جای شمع متعلق به قرن چهارم قبل از میلاد. در مصر پیدا شده اند.» او یونانی ها و رومی ها را با معرفی فتیله به ایده مصری روشنایی پیه (مشتقاتی از چربی حیوانی) بدون فتیله اعتبار می دهد.

مهمترین پیشرفت فناوری، معرفی فتیله برای تولید شمع بود.

جوامع آسیایی از 200 سال قبل از میلاد مسیح به طور جداگانه از چربی نهنگ شمع می ساختند.

آیا می دانستید که کلمه شمع از کلمه لاتین “incaendium” گرفته شده است که به معنای آتش سوزی، گرما یا مشعل است.

•  لامپ های گازی

پیشرفت‌های عمده بعدی در روشنایی لامپ‌های گازی و لامپ‌های برقی به ترتیب به فاصله نزدیک به یک قرن با ظهور و پیشرفت انقلاب صنعتی اتفاق افتاد. مزایای عمده گاز شامل زیرساخت های موجود در زمان روشن شدن چراغ های الکتریکی و قابلیت استفاده دو منظوره برای پخت و پز نیز مورد استفاده قرار گرفت.

روشنایی گازی در سال ۱۷۹۰ در انگلستان توسعه یافت و اندکی پس از آن توسط ویلیام مرداک به ایالات متحده معرفی شد. 

•  لامپ های الکتریکی

اولین چراغ الکتریکی توسط همفری دیوی انگلیسی ساخته شد. به گفته وزارت انرژی ایالات متحده، دیوی “اولین نور رشته ای را با استفاده از یک بانک باتری و دو میله زغال چوب به موسسه سلطنتی در بریتانیا نشان داد.” اختراع او چیزی بود که ما معمولاً از آن به عنوان چراغ قوسی یاد می کنیم و نسخه های امروزی آن هنوز هم استفاده می شود. در سال 1879 ادیسون شروع به اختراع یک لامپ برقی با دوام طولانی کرد که می‌توانست با روشنایی گازی رقابت کند.

نمونه اولیه موفق او در ۲۲ اکتبر ۱۸۷۹ بود که نور رشته ای او به مدت ۱۳ ساعت و نیم سوخت. چند ماه پس از آن، ادیسون یک رشته بامبو کربن دار را کشف کرد که به مدت ۱۲۰۰ ساعت می سوزد. این پیشرفت انقلابی ای بود که او به دنبالش بود و نشان دهنده فناوری روشنایی لازم برای ایجاد برق به عنوان منبع اصلی برق برای روشنایی در داخل و خارج خانه بود.

اولین LED در دهه ۱۹۶۰ توسط دانشمند جنرال الکتریک نیک هولونیاک ختراع شد. به نظر می رسد تاکنون امیدوارکننده ترین چراغ ها برای قرن بیست و یکم، LED ها هستند. 

سیر اختراع آباژورها

اولین لامپ رشته ای در سال ۱۸۷۹ تولید شد که انقلابی در نورپردازی داخلی و نحوه استفاده و ایجاد آباژورها کرد. در ابتدا از کاغذ ساخته شده بود، عملکرد اصلی آباژورها پخش کردن نور به طور مساوی در سراسر اتاق و محافظت از چشم ها در برابر تابش خیره کننده آن بود. در زمان سلطنت ملکه ویکتوریا، آباژورها جنبه جدیدی به خود گرفتند. به جای ابزارهای کاربردی ساده، آباژورها بعد زیبایی شناختی پیدا کردند.

کلاهک های ویکتوریایی، با طرح های آراسته و ترکیبی جذاب از مواد، مهره ها، توری و حاشیه دار به خانواده ها این فرصت را می دهد تا فضایی با سلیقه و شیک در خانه های خود ایجاد کنند. تا به امروز، طراحی زیبای آباژورها سنتی ویکتوریایی محبوب باقی مانده است و تقلیدهای زیادی از این طراحی زیبا صورت گرفته است.

در پایان قرن نوزدهم آباژور تیفانی متولد شد، یک هنرمند و طراح آمریکایی به نام لوئیس کامفورت تیفانی شروع به تولید آباژورهای ساخته شده از شیشه های رنگی با الگوهای استادانه کرد. این سبک، بسیار متمایز و به راحتی قابل تشخیص است.

این آباژورها در سراسر جهان مورد تحسین قرار گرفتند و انتخابی محبوب برای ایجاد فضایی زیبا در یک اتاق هستند. تیفانی همچنین از تکنیک‌های موزاییک برای ایجاد پرده های (شید) زیبا استفاده کرد که نه تنها به خودی خود دلپذیر به نظر می‌رسند، بلکه زمانی که توسط یک لامپ از طریق شیشه‌های رنگی روشن می‌شوند، بسیار زیباتر به نظر می‌رسند.

تکثیر برق و در دسترس بودن آن برای مردم عادی در آغاز قرن بیستم، نشانه رونق محبوبیت انواع آباژورها بود. با توجه به اینکه افراد بیشتری قادر به پرداخت نور در تمام اتاق های خانه حتی آشپزخانه خود بودند و با تمایل روزافزون برای ایجاد فضایی دلپذیر و خانگی، آباژور به عنوان یک لوازم جانبی زیبایی شناختی و تزئینی به خود آمد.

آباژورهای مدرن این روزها سبک ها و طرح های بی شماری متناسب با هر خانه و روحیه ای وجود دارد. آباژورها را می توان از شیشه، پارچه یا حتی کاغذ تهیه کرد. با یک قاب سیمی در کنار هم قرار گرفته و معمولاً با الگوهای زیبا تزئین شده است.

ورود آباژور به ایران

در ابتدا چیزی به عنوان آباژور بوجود نیامدند و مانور اصلی بر روی پایه ها بوده است. پایه‌های چراغ‌ فلزی ایران، به‌ویژه از قرن چهارم به بعد، یکی از روشنایی‌های برجسته دوران پیشامدرن در قرون وسطی اسلامی محسوب می‌شوند. آن‌ها همان‌طور که از نامشان مشخص است، انواع پایه‌های بلندی هستند که روی آن‌ها چراغ نفتی می‌گذاشتند تا فضایی را در حد امکان سبک کنند. در دوران قرون وسطی اسلامی، اشکال و طرح‌های پایه‌های چراغ‌ فلزی ایرانی تغییرات و تحولات عمده‌ای را پشت سر گذاشته است.

از جمله اشکال برجسته آنها می توان به پایه هایی مقعر و قلاب دار اشاره کرد که در قرن پنجم و ششم هجری قمری پدید آمده و شکوفا شده است. در حالی که چراغدان ها احتمالاً برای اولین بار در اوایل دوره اسلامی در ایران پدیدار شده اند، منشأ دقیق آنها مشخص نیست.

مهم ترین مراحل تغییر در فرآیند توسعه پایه های چراغ ایران از دوره اسلامی را می توان در سه گروه شناسی و مشخص کرد.

1. پایه‌های مقعر و پایه‌های قلاب‌دار 
2. پایه‌های گنبدی و پایه‌های قلاب‌دار 
3. پایه های گنبدی شکل و بدون پایه های قلاب دار

 روند توسعه طراحی پایه های آباژور ایرانی دوره قرون وسطی اسلامی به محض کاهش کاربرد آنها در جامعه ایرانی متوقف شده است. مشاهده شده است که توقف این وسایل روشنایی همزمان با شکوفایی صنعت شمعدان سازی شناخته شده اسلامی بوده است.

ورود آباژور به ایران باز می گردد به دوره ی پهلوی اول، که صنعت و تجارت در حال رشد و توسعه بود. در ابتدا آباژورها فقط در سبک کلاسیک و به شکل سلطنتی تولید و مورد استفاده ی مردم قرار می گرفت. با افزایش محبوبیت این کالا در میان مردم جهان، تنوع فرم و سبک و متریال این چراغ به شدت زیاد شد. امروزه آباژور در انواع سبک های مدرن، کلاسیک و با مواد مصرفی فلزی، سرامیک، چوبی و… ساخته می شود.